Begin over voeding en de gemoederen lopen hoog op. Er zijn meer mensen die glutenvrij, suikervrij, vegetarisch, veganistisch, biologisch, paleo en verantwoord eten dan ooit. In deze blog lees je hoe ik hier tegenaan kijk en zet ik uiteen waarom voeding zo’n hot item is. Want daar is nogal wat mee verbonden!

Het nieuwe adviesrapport van de Gezondheidsraad dat laatst uitkwam deed veel stof opwaaien. Mensen waren boos over wat ze nu weer niet mochten (maar één glas wijn, belachelijk) wat er werd geadviseerd (moeten we nu ineens massaal aan de thee?) en wat er niet goed voor je zou zijn (rood vlees is kankerverwekkend!?). En dat terwijl het een weloverwogen, zeer voorzichtig en uitgebalanceerd advies betreft, waarin gebruik is gemaakt van een eindeloze reeks aan studies. Waarom maakt zo’n rapport – en vele andere nieuwsberichten over voeding – dan toch zo’n indruk? Dat heeft wat mij betreft met drie dingen te maken.

Voeding gaat over keuzes

We zijn allemaal bekend met de uitspraken van Sonja Bakker van enige jaren terug, zoals ‘elk pondje gaat door het mondje’. Daar heeft ze natuurlijk helemaal gelijk in, maar keuzes met betrekking tot wat je eet beperken zich niet tot de samenstelling van het product of de calorische waarde. Keuzes maken over voeding gaat namelijk ook steeds meer over waarden. In de zin van wat vind je belangrijk in het leven? Wil je vlees van dieren die een goed leven hebben gehad? Wil je dat de palmolie of soja die in het product zit duurzaam geproduceerd is? Wil je dat de boeren die jouw koffie of bananen hebben verbouwd een eerlijke prijs krijgen voor hun product? Vind je het erg dat de groente die je koopt aan de andere kant van de wereld verbouwd is? En ga zo maar door. Elke keer dat je in de supermarkt je karretje vollaadt, maak je hier bewust óf onbewust keuzes over. Wanneer er discussies ontstaan over voeding gaat het dan vaak ook niet alleen over het maken van een gezonde keuze, maar vooral ook over imago, wat je belangrijk vindt en waar je bereid bent voor te betalen. Het maken van een bepaalde keuze, bijvoorbeeld fair trade kopen, brengt dan logischerwijs een waardeoordeel met zich mee. En dat zorgt voor wrijving.

Discussies over voeding gaan dus over meer dan eten alleen. Een factor die dit extra complex maakt is dat we heel veel niet (kunnen) weten en moeten vertrouwen op de labels die aan producten worden gekoppeld. De controles hiervan zijn streng, maar desalniettemin gaat het om een traject van producent tot supermarkt dat lang niet altijd transparant is. Toch kun je ook daar keuzes in maken, door bijvoorbeeld zo veel mogelijk lokale producten te kopen. Het niet vertrouwen van labels (zoals biologisch of fair trade) zie ik dan ook niet als een vrijbrief voor het verantwoorden van het bewust niet kiezen van producten met een label. Maar dan terzijde, want dat is weer een andere discussie. Terug naar waarom voeding zo’n hot item is.

Voeding heb je elke dag nodig

Je kunt er natuurlijk voor kiezen om je niet bezig te houden met het maken van bewuste keuzes wat betreft je voeding, maar als je er wel mee bezig bent, is het een dagelijks terugkerend thema. Voor sommige mensen zelfs meer dan dat, namelijk een regelrechte strijd. Elke keer als we boodschappen doen of kiezen wat we op ons brood smeren, maken we een keuze. En die kun je niet even uitstellen, zoals bij de koop van een nieuwe auto of televisie. Omdat het zo’n terugkerend thema is en we beslissingen hierover niet uit kunnen stellen – soms hebben we gewoon simpelweg honger – zijn heel veel mensen op zoek naar sturing. We willen graag van iemand anders, het liefst een autoriteit op dat gebied, horen wat de juiste keuze is en hoe we ons lichaam dagelijks kunnen voeden. Kortom, we zoeken bevestiging en legitimering. Het probleem is dat er zo’n veelheid aan adviezen en informatie beschikbaar is én op ons afgevuurd wordt, dat veel van ons door de bomen het bos niet meer zien. Dit is iets dat diëtisten ook in de praktijk vaak tegen komen. En dat deze informatie lang niet altijd betrouwbaar is werd laatst maar weer eens pijnlijk duidelijk toen de Allerhande de editie met Rens Kroes terughaalde omdat bepaalde informatie niet goed onderbouwd was en de Albert Heijn hier niet voor in kon en wilde staan. Maar welke informatie is dan wel betrouwbaar en hoe maak je dan wel dagelijks goede keuzes? Die vraag brengt me bij het volgende punt.

Voeding is persoonlijk

Hoe fijn zou het zijn als iemand ons gewoon kan vertellen wat we precies moeten eten. Helaas ligt het complexer dan dat. Ieder lichaam is anders en heeft andere behoeften. Zo stond er laatst een artikel in de Volkskrant over een onderzoek dat uitwees dat voeding fysiek een hele andere uitwerking heeft op verschillende mensen. Waar bij de één de bloedsuikerspiegel van steeg, gebeurde er bij de ander vrij weinig en noem zo maar op. Wat betekent dit? Nou, dat we dus alle goedbedoelde adviezen van zogenaamde food experts met een korreltje zout moeten nemen. Voeding gaat over meer dan eten naar binnen gooien omdat we brandstof nodig hebben. We moeten de helderheid van geest hebben om te willen ervaren of iets werkt. Ik pleit absoluut niet voor een obsessieve omgang met eten – dit komt tegenwoordig steeds vaker voor en wordt ook wel orthorexia genoemd – maar voor een manier van eten waarbij de sturing deels vanuit jezelf komt. Je kunt namelijk wel het voedingsschema van blogger X gaan volgen, maar als dit voor jouw lichaam niet geschikt is, schiet je hier geen ene donder mee op. Het is dus erg belangrijk om na te gaan of iets voor jouw werkt en daarbij heb je vrij weinig aan externe informatie. Wel kun je natuurlijk advies vragen aan iemand die echt mee kijkt naar wat jij persoonlijk nodig hebt. Hecht alleen vooral niet te veel waarde aan al die artikelen die met de nieuwste heilige graal op het gebied van voeding aan komen zetten.

Tot slot is het belangrijk om je er van bewust te zijn dat voeding nu meer dan ooit aan trends onderhevig is. Het nieuwste superfood of dieet hoeft dus absoluut geen wezenlijke impact te hebben en kan zelfs gevaarlijk zijn. Zo was er op ELLE.nl laatst te lezen dat het elke dag drinken van een glaasje bietensap wonderen doet voor je huid. Maar als je leest wat het voedingscentrum te zeggen heeft over bietensap schrik je toch even. Niet vaker dan twee keer per week, anders kan het mogelijk de gezondheid schaden. Zo zie je maar weer! Hoe pak je dat dan wel aan, op een weloverwogen en verantwoorde manier bewust bezig zijn met voeding? Wees kritisch, maak richtlijnen voor jezelf zonder hier dogmatisch in te worden en luister naar je lichaam!

♥ MEISJEVANHETLICHT